Keer in oude ansichten
De Majjehook
door drs. Harry H.M. Beckers
Wat wij op beide kaarten zien is een deel van de bij oud-Keerdenaren bekende Majjehook (de hoek van de Maria’s). Het betreft de locatie op de viersprong op de huidige Kerkstraat, Groenstraat (vroeger Haesesjtaeg) en Kusterkestraat. De naam Maj was in die tijd een veel voorkomende voornaam: ettelijke pas geboren meisjes kregen bij hun doop deze naam. Dat de vier Majje ieder in een huis op de viersprong bij elkaar woonden, berustte weliswaar op toeval maar vanwege het veelvuldig voorkomen van hun voornaam was dit ook weer niet zó bijzonder.
De eerste ansichtkaart (een foto van A.H. Hoogakker te Scharn-Heer) toont een deel van de Kerkstraat (Väörsjtraot) in zuidelijke richting.
Wat allereerst opvalt is het opschrift op deze fotokaart namelijk ‘Cadier en Keer Dorpstraat’ en de schrijfwijze (Dorpstraat met één ‘s‘). De kaart dateert dus van voor de wijziging van een gedeelte van de straatnaam ‘Dorpstraat’ in ‘Kerkstraat’. Die wijziging door de gemeenteraad vond plaats eind zestiger jaren; de Dorpstraat heette in het vervolg ‘Dorpsstraat’ (met de correcte schrijfwijze bestaande uit twee ’s’-en) voor het deel ten zuiden van de Rijksweg en ‘Kerkstraat’ voor het resterend deel richting ’t Indsje’. Daarmee werd de oeroude ontginningsweg van Heugem naar ons dorp ook in administratieve zin doorgeknipt. In 1825 was dat al feitelijk gebeurd door de aanleg van de Rijksweg Maastricht-Vaals.
De kaart van Cadier en Keer, Dorpstraat (nu voor een deel Kerkstraat)
De aanduiding va de köster had Maj te danken aan haar man. Deze (Math Heusschen) was koster en tevens organist in onze parochiekerk. Maj en Math dreven samen een winkel en schoenmakerij; het kosterschap gecombineerd met het bespelen van het kerkorgel vormde een bijverdienste. Interessant om te vermelden is wellicht dat het hier een windorgel betrof. De wind die nodig is om de orgelpijpen te bespelen wordt opgewekt door middel van een tweetal blaasbalgen: één rechter- en één linkerblaasbalg. Die dienden op en neer te worden bewogen door - net als bij de pedalen van een fiets - erop te gaan staan en deze bij toerbeurt naar beneden te trappen (ölleger trappe). Dat trappen gebeurde door de jongens van de lagere school. Voor dat ‘baantje’ bestond grote belangstelling; het was soms dringen om de koster behulpzaam te zijn. Een belangrijk voordeel was dat je tijdens de H. Mis niet op de houten knielbankjes hoefde te zitten maar met iets bezig kon zijn.
De kaart met “Cadier en Keer (Z.L.) Kerkstraat”
Deze kaart toont een deel van de Kerkstraat in noordelijke richting (‘t Indsje).Trottoirs zijn al aanwezig en vele televisiemasten op de daken (ont)sieren het beeld. Voor een goede televisieontvangst was tot de jaren 1970-1980 een mast op het dak nodig. In de navolgende jaren kwamen steeds meer de centrale-antenne-installaties in beeld waardoor de individuele televisieantennes overbodig werden en konden verdwijnen. Inmiddels zijn ook deze ca-installaties overbodig geworden door de aanleg van kabeltelevisie.Vooraan rechts is de voorgevel van de boerderij van Maj va Tij-jes (Spronck-Brouwers) goed te zien. Dat geldt ook voor het wegkruis. Dit kruis had sinds mensenheugenis de voorgevel van de boerderij gesierd. Een van de zoons (Jo) was kassier van de toenmalige Boerenleenbank. Hier konden elke week op enkele vaste dagen en tijden - in de latere namiddag en avonduren - bankzaken worden afgewikkeld. Maj nam de honneurs waar als de klant even op zijn beurt moest wachten. Dat gebeurde in de keuken en desgewenst met een kopje koffie. Jo ontving de cliënt vervolgens in de gooi kamer waar de zaak werd afgewikkeld. Later verrees op de hoek van de Kerkstraat en de huidige Pastoor Frissenstraat een gloednieuw bankgebouw van de tot Rabobank herdoopte Boerenleenbank. Jo werd de eerste directeur van deze Bank; het kantoorgebouw staat er nog, maar de bank is inmiddels - op een pinautomaat na - uit ons dorpsbeeld verdwenen.
Links vooraan (met zijraam) een deel van de woning (en voormalige café) van de derde Maj; Maj va Pietsje (Essers-Daemen). Links daarachter zien wij de woning Kerkstraat 185 (vroeger bewoond door Äodem Goessens) en daar weer achter een zestal door de gemeente gebouwde sociale huurwoningen.
Helaas is er geen ansichtkaart van het woonhuis van de vierde Maj (Spronck-Huijnen). Deze Maj woonde recht tegenover Maj va de köster. Kennelijk was deze woning fototechnisch niet aantrekkelijk genoeg om deze op een ansichtkaart af te beelden.
Het beeld van de twee ansichtkaarten is – hoe kan het ook anders – na bijna vijftig jaar veranderd. De Spar is allang uit het dorpsbeeld verdwenen en getransformeerd tot een appartementencomplex. De woonboerderij met schuren van Mai va Tij-jes is omgeturnd tot een drietal woningen. De woningen van de andere twee Maj-je zijn behoorlijk gerenoveerd en gemoderniseerd. Alle lindes op het Kerkplein hebben plaats moeten maken voor de moderne tijd en hetzelfde geldt voor de boerderij Schillings. In de plaats hiervan is er de pastorie en een parkeerplaats gekomen. De vooruitgang staat per definitie niet stil: veranderende tijden brengen wijzigingen met zich. Dat geldt ook voor het straatbeeld. Ansichtkaarten leveren daarvoor het bewijs
Boven:Maj Huijnen-Spronck (va de Graet) (1890-1981)
Onder: Maj Spronck-Brouwers (va Tij-jes) (1884-1978) |
Boven: Maj Essers-Daemen (va Pietsje) (1909-2000)
|
Bronnen
- Essers (va Pietsje), Bennie: Roontelum de Majjehook, Keerder Kroniek, jaarboek 2011, blz. 99-108
- Purnot, Jo: Boeëve de Kêrrek, Keerder Kroniek, jaargang 5, 2001-2002, nr. 2, blz. 82-88