door Lei Haesen
In aflevering 6 is aandacht besteed aan familienamen die afgeleid zijn van de naam van een gehucht, buurtschap of plaats. Ook in deze bijdrage komt nog een aantal van deze namen aan bod. Maar er is nog een tweede belangrijke groep herkomstnamen, want veel familienamen vinden hun oorsprong in oude veld- en perceelsnamen of kenmerken van het landschap. Woonde men bijvoorbeeld bij, in of op een heuvel (berg), aan de rand van een bos of bij een bron, dan ontstonden namen als Bergmans, Bos(ch) en Spronck. Door een dergelijke toevoeging aan de voornaam kon men personen met dezelfde roepnaam onderscheiden. Deze geslachtsnamen worden vaak voorafgegaan door voorvoegsels als aan, in, op, van de(r) of de(n).
Pastoor Henricus Oest (1614-1661) van Cadier heeft ook hiervan in de kerkregisters sporen achtergelaten. Hij schreef soms niet de familienaam op, maar volstond met de in de volksmond gebruikte benaming, zoals Lambertus op die Stege of Franciscus in de Pin (=veldnaam op ’t Rooth, maar vroeger ook de naam van een herberg aldaar).
| naam | herkomst |
| Bergmans | berg (heuvel) |
|
Een kleine verhoging in het landschap wordt hier al snel een berg genoemd: Mosterdberg, Riesenberg, |
|
| naam | herkomst |
| Van den Bosch, Dubois | bos |
|
In de achttiende en negentiende eeuw woonden leden van dit geslacht in Honthem. De eerste was Joannes van den Bosch, in 1715 gehuwd met Cornelia de Bije. De Franse (Waalse) naam Dubois. Bakker Johannes Hubertus Dubois (1887-1952) vestigde zich na zijn huwelijk met Anna Maria Hubertina Spronck in Keer. |
|
| naam | herkomst |
| van de Bo(o)rn | bron |
|
Enkele uit Gronsveld afkomstige naamdragers woonden in Honthem en Cadier en Keer, zoals herbergier en |
|
Berbke Spronck-van den Boorn (rechts) en Mai Essers-Pirnay in de jaren zestig van de twintigste eeuw in de Kerkstraat (achterzijde Tolhuis)
| naam | herkomst |
| Braeken, In de Braek | braak = braakland |
|
De grootste tak hier werd gevormd door Egidius Braeken en zijn nakomelingen. Egidius, getrouwd met Anna |
|
| naam | herkomst |
| Bre(e)denraets, Cortenra(e)de (en varianten) |
raets, rode of rade =
plaats waar bos gerooid werd ten behoeve van de landbouw.
|
|
Het achtervoegsel rade komt in veel toponiemen voor (bijvoorbeeld Eckelrade, Herkenrade). De naam Bredenraets kan betekenen: brede strook gerooid bos. In de kerkregisters, de Burgerlijke Stand en andere archiefbronnen komen echter veel varianten in de schrijfwijze van deze naam voor, waaronder met name Brennenraets. Brennen is een dialectvorm van branden. Het rooien van een bos geschiedde vooral door verbranding.
Herman Brennenraets uit Valkenburg was de eerste naamdrager hier. Hij vestigde zich rond 1790 met zijn gezin in Honthem. Ook bij de familienaam Cortenraede duidt het woord corten op een kenmerk van de strook gerooid bos. Enkele uit St. Geertruid afkomstige leden van dit geslacht woonden in de achttiende eeuw in Honthem.
|
|
Betteke Brennenraeds (1876-1942) en broer Mathieu (1868-1943), beiden ongehuwd. Mathieu bracht met een door een pony getrokken tweewielig wagentje de krant rond. In de tijd van de tram haalde hij met een kruiwagen de kranten bij de halte op. Betteke was naaister. Het huishoudelijke werk deed hun broer Sjang.
| naam | herkomst |
| Dupont, de Pont | brug (du pont = van de brug) |
|
Joannes de Pont kwam rond 1700 vanuit Gulpen als pachter van de hoeve Blankenberg naar ons dorp. Zoon |
|
| naam | herkomst |
| Dupuits | put (du puits = van de put) |
|
Mettertijd hebben veel Waalse families, vooral afkomstig uit de provincie Luik, zich in onze streken gevestigd. Hubert Dupuits uit Gronsveld vestigde zich na zijn huwelijk met herbergierster Maria Anna Wijsen in 1809 in ons dorp. |
|
| naam | herkomst |
| van Laar, van Laer | laar = open plek in het bos |
| Dit geslacht is reeds vele eeuwen in Margraten gevestigd. Enkele nazaten vestigden zich in ons dorp. De stamvader van de grootste Keerder tak was Mathias van Laer, in 1729 gehuwd met de Keerse Catharina Bessems. | |
Burgemeester Jef van Laar in gezelschap van (van links naar rechts) pastoor Berkers, bisschop Moors en gouverneur van Rooij in 1966 bij gelegenheid van het 700 jaar bestaan van de parochie.
| naam | herkomst |
| Heilants | hei, heideland |
|
Ruim 250 jaar lang woonden naamgenoten van dit geslacht in onze parochie. De eerste was Petrus Heijlant(s), die |
|
| naam | herkomst |
| Nederlands, Neederlants | laag gelegen land |
| Deze tak is in onze plaats van jonge datum. De van ’t Rooth afkomstige Teun Nederlants (1912-1977) trouwde hier in 1940 met Maria Agnes Herben. Een naamgenoot, Jup Nederlands, trouwde twee jaar eerder met Elisabeth Hubertina Lardinois. Hoewel de schrijfwijze van de familienaam verschilt, hadden beiden dezelfde voorouders |
|
Colla Nederlands (1909-1980) , gehuwd met Hubertina Schijns
| naam | herkomst |
| Kempenaers | kemp = omheind stuk land |
|
De naam kan ook op andere herkomst duiden: afkomstig uit de Kempen. Werner Kempenaers, in 1687 gehuwd met de Keerse Catharina van Geleen en in 1696 hertrouwd met Elisabeth de Bie, was de eerste van dit geslacht in Keer. |
|
| naam | herkomst |
| Spronck | bron |
| Petrus Spronck, vermoedelijk uit de Voerstreek afkomstig, huwde omstreeks 1709 met Maria Schillings en hertrouwde in 1720 in Heer met Catharina van der Linden. Hij is de stamvader van alle naamdragers in onze en omliggende plaatsen. |
|
Pater Frans Spronck, zoon van Pie Spronck en Maria Brouwers, priester gewijd op 16 juli 1947.
(wordt vervolgd)