Op zoek naar voorouders (2)

Afdrukken

door Jo Purnot

In de vorige Kroniek hebben we uitgelegd hoe mensen die hun familiegeschiedenis willen uitzoeken dit moeten aanpakken. In dit artikel gaan we hiermee verder.

Kerkregisters

Het Concilie van Trente in de zestiende eeuw verplichtte de pastoor huwelijken, dopen en overlijdens in een speciaal register in te schrijven. Het oudste kerkregister van de parochie Cadier begint met vermelding van de dopen in 1614 en de huwelijken een jaar later.

jrg5blz42

De eerste, zwaar gehavende pagina van het oudste doopregister van Cadier.
Het betreft drie doopinschrijvingen in 1614 van kinderen van Lousberchs (?), Aussems en Herben.

 

 

Het eerste overlijden vinden we pas in 1662 genoteerd. Vanaf die tijd zijn de gegevens bewaard gebleven met uitzondering van de huwelijken die in Cadier gesloten zijn tussen 1735-1796. Het kerkregister waarin deze zijn ingeschreven, is al vele jaren onvindbaar. Heeft het er iets mee te maken dat Cadier in die tijd in handen was van de Staatsen en daardoor trouwlustige inwoners van Cadier verplicht waren voor de predikant te trouwen in Gulpen of in Valkenburg (Zie jrg 3, blz127)? Al deze romantische gissingen ten spijt zal het register waarschijnlijk gewoon weg zijn. Zoals zoveel archiefstukken in het verleden zijn zoek geraakt.

Niet alle geboortes, huwelijken en overlijdens van de inwoners van Keer zijn in het kerkregister van Cadier te vinden. Want vanaf 1559 hoorde Keer niet meer bij Cadier maar bij de parochie Heer. Een enkele pastoor van Heer verplichtte de Keerdenaren in verband met het financieel belang zich in de parochiekerk van Heer te laten dopen, trouwen of begraven. Daar hebben we de naam Heerderlijkweg aan te danken. Over deze weg trok de begrafenisstoet van Keer naar Heer. Verder vinden we in de kerkregisters van Cadier nog informatie over vormelingen en de bezittingen van de kerk.
De Historische Kring bezit kopieën van de kerkregisters van de parochies Cadier, Heer en Bemelen.

De bevolkingsregisters

De bevolkingsregisters, vooral de eerste, zijn zeer slordig bijgehouden. De Historische Kring heeft kopieën van de registers (1850-1940). Deze registers zijn ingesteld op 1 januari 1850. In dit register moest de ambtenaar van de burgerlijke stand per straat noteren wie in welk huis woonde. Per woning werden alle leden van het gezin ingeschreven. Bij verhuizing binnen het dorp werd het gezin doorgestreept en op het nieuwe adres weer ingevuld. In de oude gemeente Cadier en Keer (waar ook St. Antoniusbank bij hoorde) werden de registers van 1850-1940 ongeveer om de twintig jaar vernieuwd. De registers bevinden zich in het gemeentearchief te Margraten. De registers van Honthem liggen in Eijsden. Voor genealogisch onderzoek zijn de registers interessant, omdat vermeld staat waar een gezin heeft gewoond, wanneer kinderen uit huis zijn vertrokken en waar ze zijn gaan wonen of werken (dene).

De volkstelling

In 1796 hielden de Fransen een volkstelling. De kersverse burgemeester van Cadier, Willem Geelen, liep van het onderste einde van het dorp, de Oondersjtraot (Dorpsstraat), via de Väörsjtraot (Kerkstraat) naar het bovenste einde, ’t Eindsje. U weet tot Cadier hoorden alleen de huizen die aan de zuidkant lagen (de zijde van de kerk). Hij noteerde van alle huizen, de namen van de inwoners, de leeftijd en de beroepen. Van de kinderen beneden de twaalf jaar werd alleen het aantal vermeld. Zo weten we dat Cadier 24 huizen en boerderijen telde en weten we precies wie waar woonde. Tot Keer behoorden de huizen in de Echtersjtraot (Limburgerstraat) en ’t Gehuuch (St. Antoniusbank), totaal 49 panden. In Honthem stonden toentertijd maar dertien woningen en op ’t Rooth zeventien. De Historische Kring heeft kopieën van de volkstelling.

jrg5blz44

Fragment van de Franse volkstelling van Honthem

Memories van Successie
In 1817 werd bij wet bepaald dat in verband met successierechten van ieder overledene de nalatenschap moest worden vastgesteld. Zelfs voor heel jong overleden kinderen werden memories opgesteld. In het Rijksarchief in Maastricht bevinden zich de Limburgse memories van 1817-1927. Zij bevatten een schat aan gegevens voor degenen die familieonderzoek doen en zich niet tevreden stellen met geboorten- en overlijdensdata. In een memorie staan alle erfgenamen vermeld met hun woonplaats. Verder alle bezittingen zoals, de waarde van de roerende goederen, de schulden en tegoeden, maar natuurlijk ook gespecificeerd de onroerende goederen. Als een testament was opgemaakt staat ook nog de naam van de notaris vermeld, zodat de notariële akte gemakkelijk is op te sporen.
De Historische Kring heeft microfilms van de memories van successie van de periode 1817 - 1900.

Notariële akten
De notariële akten tot ongeveer 1900 zijn in het Rijksarchief te vinden. Momenteel loopt binnen de werkgroep historie van onze Kring een project waarin alle 19de eeuwse notariële akten worden opgespoord die van belang zijn voor het historisch onderzoek van ons werkgebied (Cadier en Keer, Sint Antoniusbank, ’t Rooth en Honthem). Enkele honderden aktes zijn reeds verzameld.

Militairen
Ook hierover zijn in het Rijksarchief veel gegevens te vinden. Dat begint in de Franse tijd (1794 – 1813). Van alle jongemannen die werden opgeroepen staan de gegevens in de studiezaal ter inzage. In de na-Franse periode werd het oproepen van de dienstplichtigen een taak van de provincie. Ook deze militieregisters staan in de studiezaal van het Rijksarchief. Niet alleen zijn de namen van de ouders vermeld, maar ook het keuringsrapport zoals uitgebreid signalement en bij afkeuring de reden hiervan. Bij het doorlezen van die keuringsrapporten valt direct op dat de jongemannen van toen een flink stuk kleiner waren dan tegenwoordig. Ook in het gemeentelijk archief wordt vaker melding gemaakt van iemands militair verleden. Zo weten we dat de Keerdenaren met de familienaam Pirnay afstammen van de gepensioneerde soldaat Lambert Pirnay († 1866) gehuwd met Maria Walraven. De vader van Lambert heette Joannes, woonde in Honthem en kwam waarschijnlijk uit het Walenland. Deze Joannes huwde in de kerk van Cadier op 23 februari 1800 met een Keerse schone.
jrg5blz46

Akte van overlijden van Maria Walraven

Kadastrale archieven
Het kadaster is in ons gebied in 1842 opgezet. Aan de hand van kadastrale kaarten en registers kan de geschiedenis van een perceel of van een huis worden samengesteld. Ook de bezittingen van een bepaalde voorouder zijn daar te vinden. Voor onderzoek moet men bij het Kadaster in Roermond zijn. Dit is in tegenstelling tot de onderzoeken in de archieven niet gratis. Sinds het eerste nummer van de Keerder Kroniek zijn al een hele reeks artikelen aan het kadaster gewijd. De Kring heeft kopieën van de gegevens van 1842 tot 1890.

De Schepenbank
De oudste documenten zijn te vinden in het archief van de schepenbank. De heerlijkheid Cadier was voor de Franse tijd, dus voor 1794, eigendom van de heer van Blankenberg. Namens hem werd Cadier bestuurd door een schepenbank. De schepenbank bestond uit een schout en zeven schepenen. De schepenbank had rechterlijke en administratieve taken. Onder de grote linde voor de kerk hield de schepenbank enkele keren per jaar zitting. Iedereen die klachten had mocht het woord voeren. Vaak ging dat over het onderhoud van wegen en over de belastingen. Ook Keer had samen met Heer een schepenbank. Honthem viel onder het graafschap Gronsveld. Het archief van de schepenbank bevindt zich in het Rijksarchief in Maastricht.

Het oude archief van Cadier bestrijkt 1m20cm. Heer en Keer 5 m en het archief van Gronsveld waar Honthem toehoorde 3m. Echter een nog groter deel van het Gronsveldse archief wordt bewaard in het Hauptstaatsarchiv in München. Door de heemkundevereniging Grueles van Gronsveld worden verwoede pogingen ondernomen dit archief in München te kopiëren. Ook in de schepenbankarchieven zit veel waardevolle informatie voor familieonderzoek. Maar deze oude archieven zijn vaak moeilijker toegankelijk dan de eerder genoemde archieven. De oude documenten vergen door het gebruik van het oud schrift en het oud taalgebruik enige oefening.

Kringactiviteiten
Enkele maanden geleden (eind 2001) is een aantal kringleden begonnen alle genealogische gegevens uit de kerkregisters en de oude burgerlijke stand te digitaliseren. Hierdoor is het na verloop van tijd mogelijk op een eenvoudige manier stambomen van Keerder families samen te stellen. Verder is een project gestart de oude schepenbankarchieven van Cadier, Keer, Honthem en Bemelen met een digitale camera te fotograferen, zodat kringleden thuis achter hun computer historisch onderzoek kunnen doen.
Lezers die graag willen beginnen met hun familiegeschiedenis en startproblemen hebben kunnen bij de Historische Kring aankloppen voor hulp.

Fragment uit een kwartierstaat
Een voorbeeld van een kwartierstaat in summiere vorm. Eerst ziet u de probanten (de personen waarvan u uitgaat). In deze situatie zijn dat de kinderen van Lambert Keulen ( Lambaer van Daam) en Anna Bessems (nr. I). Vervolgens beide ouders (nr. II). Daarna de vier grootouders (nr. III) en dan de betovergrootouders (nr. IV). De kwartierstaat wordt zo verder uitgebouwd. De ouders van nr. 4 zijn de nrs. 8 en 9. De ouders van nr.5 zijn de nrs. 10 en 11, enz., enz..

1.   Probanten. Gemaamd Keulen
1a. Levenloos geboren 1-1-1925.
1b. Maria Anna Elisabeth, geb. 18-05-1926 te Heer, gehuwd met Pierre Roebroeks.
1c. Elisabeth Maria Gerarda, geb. Heer 26-10-1929, ovl. 3-01-1993 C&K, gehuwd met Sjef
Somers.
1d. Catharina Gerarda Maria, geb. Heer 21-08-1931.
1e. Anna Maria Gerarda, geb. Heer 26-6-1933, ovl. 10-11-1979 te Maastricht.
1f.  Gerarda Maria, geb. 17-03-1935 te C&K, gehuwd met Martin Spronck.
1g. Lambertine Gerarda Maria, geb. C&K 13-08-1937, ovl. 20-04-1957 te Maastricht.
1h. Guilleaumine Gerarda Maria, geb. 13-8-1937 C&K, ovl. 20-07-1985 te Maastricht,
gehuwd met Math Tillie.

II. Ouders
2.  Keulen Wilhelmus Lambertus, geb. 25-02-1897 C&K, arbeider/tuinman, ovl. 4-07-1978
C&K, trouwde (wet) 31-01-1924 met
3.  Anna Bessems, geb. 22-01-1900 te C&K. ovl. 7-04-1968 te Maastricht, begr. C&K.

III. Grootouders
4.  Keulen, Adam, geb. 8-08-1866 Geleen, landbouwer, ovl. 5-08-1936 C&K. trouwde 17-01-
1895 C&K met
5.  Braeken, Elisabeth Hubertina geb. 5-06-1863 C&K, ovl. 19-09-1936 C&K.
6.  Bessems Jacobus Hubertus (Sjaak), landbouwer, geb. 24-08-1866 C&K., ovl. 4-07-1910
C&K, trouwde 20-01-1898 met
7.  Lassouw Maria Clara Ida, caféhoudster, geb. 1. 5-11-1937.

IV. Overgrootouders
8.  Keulen, Jan Lambert, geb. 4-10-1831 Lutterade, ovl. 12-10-1902 Lutterade, huwde 14-05-
1859 te geleen met
9.  Willen, Margaretha, geb. 10-02-1838 Geleen, ovl. 09-03-1890 Geleen.
10. Braeken Willem, landbouwer, geb. 16-01-1929 C&K, ovl. 8-121905 Keer. Trouwde met
11. Brouwers Joanna, geb. 16-08-1828 Honthem, ovl. 09-12-1901.
12. Bessems, Joannes Hubertus, klompenmaker/landbouwer, geb. 8-11-1837, ovl. 8-04-
1906 Keer. Bij keuring militaire dienst was hij 1m66. Hij trouwde 26-06-1862 met
13. Huijnen Maria Gertrudis, geb. 31-01-1835 Gulpen, ovl. 2-05-1906 Keer.
14. Lassouw Joannes Hubertus, geb. 15-09-1832, Bemelen, ovl. 11-03-1871 C&K, trouwde
29-01-1870, met
15. Jacobs Catharina, geb. 10-01-1842 C&K.

2blz72

De ouders van de probanten: Lambert Keulen en Anna Bessems in 1963.
Lambert was een van de eerste leden van de fanfare en jarenlang bestuurslid.
Hij was een prominent toneelspeler en een verwoed duivenmelker.

Literatuur: Limburgse Voorouders door Régis de la Haye.
De archieven in Limburg, deel XIII
.