Elk wegkruis heeft zijn eigen verhaal

In onze provincie staan honderden wegkruisen en veldkapellen. Ze vertellen ons iets over het geloofsleven en de cultuur van de (vroegere) bewoners. Vooral na de tweede wereldoorlog leden de wegkruisen een kommervol bestaan, ook in ons dorp. Begin jaren zeventig trok een aantal mensen zich de teloorgang van dit cultureel erfgoed aan. In Keer waren dat vooral leden van de Vereniging tot Natuurbehoud (VTN). In Honthem en Sint Antoniusbank gebeurde dit door particulieren die zich naderhand aansloten bij de Stichting Kruisen en Kapellen van de gemeente Margraten.

Oorsprong

Er doen hieromtrent verschillende theorieën de ronde. De meest gangbare steunt op het oergegeven dat voor de Germanen kruisingen van wegen speciale plaatsen waren. Zij plantten op die plekken "heilige" bomen en richtten er offeraltaren op. Ook voor de Romeinen waren wegkruisingen belangrijke plaatsen. Zij plaatsten er de grenspalen en begroeven er vaak hun doden. Na het vertrek van de Romeinen kregen de eerste geloofsverkondigers te maken met een diep ingeworteld bijgeloof over de kruisingen. Op advies van paus Leo III werden de heilige bomen en de offeraltaren vervangen door kruisbeelden en kapellen. Wegkruisen uit die tijd zijn hier niet meer te vinden, maar wel zijn er kerken gebouwd op de plaats waar toen kapellen gebouwd zijn. Ook uit de Middeleeuwen en de Franse Tijd (1796-1813) is niets bewaard gebleven behalve het stenen kruis van 't Gasthuis. Het is nu ingemetseld in de buitenmuur van de Van Tienhovenmolen op het Plateau. Het is het oudste moordkruis dat we kennen. Volgens de tekst werd in die omgeving op 24 juni 1417 de goudsmid Claes vermoord.

Memoriekruis

Het is niet altijd mogelijk te achterhalen waarom een kruis op een bepaalde plaats staat. Soms werd een kruis geplaatst uit louter devotie. Een andere keer als vervulling van een belofte, bijvoorbeeld bij de geboorte van een kleinzoon (Trichterweg), bij het vertrek van een priester naar de missie (boven aan de Roeze Koile) of als dank omdat men de oorlog goed was doorgekomen (het nu verdwenen groene houten kruis op de hoek van de Heerderweg en Rijksweg). Bekend zijn de memoriekruisen, die herinneren aan een ongeluk of moord. In onze omgeving zijn verschillende van deze kruisen te vinden. In de Keerderberg staat op een heuveltje naast de Pater Kustersweg een stenen kruis. Op die plaats verongelukte de 27 jarige bierbrouwersgezel Christiaan Servaes Schrijnemaeckers uit Meerssen. Het kruis, dat tien jaar geleden in erbarmelijke staat verkeerde is door de Sichting Kruisen en Kapellen tot tweemaal toe gerestaureerd. De jongeman verongelukte op 18 december 1840 en was "eenen opregten dienaer van God. Hij was geenen Dronkkar of Godslasterar".