door Lei Haesen

In de derde aflevering volgt opnieuw een aantal berichten die in het laatste decennium van de negentiende eeuw in de Limburger Koerier verschenen zijn. Uit de beschikbare krantenartikelen is een keuze gemaakt. Zo zijn de meeste advertenties niet opgenomen, omdat deze veelal van dezelfde strekking zijn: verkoop van (on)roerende goederen. Ook berichten die minder interessant zijn, weinig of geen historische waarde hebben of niets zeggen over het dagelijks leven van onze vroegere dorpsgenoten komen niet aan de orde. Een bericht bijvoorbeeld over een blikseminslag in een woning zonder noemenswaardige gevolgen voor de bewoners of hun bezit valt hieronder.

Verpachting tol
17 januari 1891
De rijkstol aan de weg Maastricht-Aken te Heer (tol nr. 8) en Keer (tol nr. 9) wordt ingaande 1 mei voor een tijd van acht jaar verpacht. 
Ruim een maand later wordt nogmaals een aankondiging van deze verpachting te Keer gedaan.
Noot: Landbouwer Frans Mingels (1856-1942), gehuwd met Maria Helena Hubertina Gilissen, pachtte de tol te Keer voor een tijd van drie jaar en moest hiervoor jaarlijks een bedrag van 692 gulden neertellen (Zie ook Keerder Kroniek, jaargang 2, pag. 28-37).
Het tolhuis annex de herberg van de ouders van Frans Mingels (nu Bloemisterij Widdershoven) wordt in advertenties aangeduid met 'in het Oud Barrier' (barrière = slagboom, tolhek, tolhuis).Het tolhuis te Heer lag op de hoek van het kruispunt Akersteenweg-Dorpsstraat (tegenover 'Electra Weerts'). Het tolhuis annex de herberg van de ouders van Frans Mingels (nu Bloemisterij Widdershoven) wordt in advertenties aangeduid met 'in het Oud Barrier' (barrière = slagboom, tolhek, tolhuis).Het tolhuis te Heer lag op de hoek van het kruispunt Akersteenweg-Dorpsstraat (tegenover 'Electra Weerts'). 

Ongeval op 't Rooth
29 september 1891
"Een braaf en oppassend werkman, Mans genaamd, wonende bij de weduwe Huijnen alhier, kwam heden namiddag (26 sept.) op eene zeer treurige wijze om het leven. Terwijl hij bezig was met zaaien, sloeg een span jeugdige paarden op hol. De goede man wilde de paarden tegenhouden, had echter het ongeluk te vallen en kwam onder de paarden terecht. De zware wel ging over zijn lichaam heen, brak een zijner beenen en verbrijzelde zijn hoofd. Bijna onmiddellijk was hij een lijk. Zijne vrouw met zes kleine kinderen zijn troosteloos over dit smartvol verlies. 't Is te hopen dat de weldadigheid hier hare milde hand uitstrekke, en daardoor de diep geslagen wonde eenigszins verzachte".
Noot: De 44-jarige Joannes Mans was in 1878 gehuwd met Maria Anna Schulkens. Hij werkte op de hoeve van de weduwe Huijnen-Voncken (later boerderij Nijskens). Zijn vrouw was op het moment van het ongeval in verwachting van het zevende kind. 

Advertenties
Niet alleen in herbergen of koffiehuizen werden door de notaris in het openbaar goederen verkocht, maar ook bij de verkopers thuis of ten huize van de overleden eigenaar op verzoek van de erfgenamen.
Hieronder twee voorbeelden uit 1894.

Waterput Missiehuis
18 augustus 1891
"Met de bouw van een put bij Bakkerbosch, waar een klooster der Afrikaanse Missiën zal verrijzen, is men reeds op een diepte van 225 voet aangeland en nog steeds is er onvoldoende water in de 1 1/2  meter brede put aanwezig". 
Noot: Uit een andere, later gedateerde bron wordt de diepte van de waterput vastgesteld op 211 voet en 6 duim. De voet en de duim zijn oude lengtematen. De voet is ongeveer 30 cm en de duim 21/2 cm, zodat de diepte van de put omtrent 63 meter geweest moet zijn.

 Mishandeling van de veldwachter?
23 januari 1892
De veldwachter van Cadier en Keer verbaliseerde R. Dupuis uit Klein Welsden wegens een jachtovertreding. Volgens de veldwachter gaf Dupuis hem als afscheidsgroet een ferme tik op zijn 'derrière' en zette het toen op een lopen. Voor de rechtbank te Gulpen verscheen ook C. Weusten uit Margraten die ten gunste van de verdachte getuigde. Hoewel de veldwachter ter zitting het voorval demonstreerde door aan de rechter zijn 'derrière' te tonen en deze met eigen hand duchtig toe te takelen, werd de verdachte vrijgesproken. De schrijver eindigt met: "Er werd dan ook met dit koddig proces hartelijk gelachen".

Mannenkoor
2 augustus 1892
"Onze zangvereeniging 'Mannenkoor' is uit harer slaap ontwaakt en heeft weer teekenen van frisch en gezond leven gegeven. Jammer ware het ook geweest, zou dit gezelschap met zulke goede krachten reeds zoo vroeg den dood gevonden had. Het is te hopen, dat nu voortaan wat meer eendracht onder de leden heersche en praatjes en nietige beuzelingen geen invloed op hen mogen uitoefenen. Dan voorwaar is een lang bestaan van 'Mannenkoor' verzekerd, en zal het groeien en bloeien, niet alleen tot eer der leden maar tot groote eer van ons dorp".

Landbouwcasino
16 juli 1892, 2 augustus 1892, 8 augustus 1893 en 24 februari 1897
"Alhier is een landbouwcasino opgericht, tellende reeds 30 leden.Zondag a.s., zal 't zijne eerste vergadering houden, waarin een definitief bestuur zal benoemd worden". 
Tijdens die vergadering werd de burgemeester (Egidius Vliegen) tot erevoorzitter gekozen. Het eerste bestuur bestond uit: voorzitter J.Vorage, vice-voorzitter J. Thomassen, eerste secretaris B. van de Ven, tweede secretaris C. Vliegen, penningmeester F. Gilissen en de commissarissen J. Ernon, P. Spronck en J. Bessems.Een jaar later wordt melding gemaakt van de benoeming tot voorzitter van J. Douven, landbouwer op de Honthemerhof, in 1897 weer opgevolgd door A. Fraats van Blankenberg.
Noot: Het landbouwcasino van Cadier en Keer was een onderafdeling van de provinciale vereniging 'Maatschappij van Landbouw'. Door het organiseren van tentoonstellingen voor vee, het houden van ploegwedstrijden en andere activiteiten trachtte men de landbouw en veeteelt te bevorderen. Naast de 'Maatschappij van Landbouw' was ook de Christelijke Boerenbond in de provincie actief. Door een fusie van beide bonden ontstond op 15 januari 1901 de Limburgse Boerenbond. In 1919 werd deze naam gewijzigd in Limburgse Land- en Tuinbouwbond (L.L.T.B.).

 Kinderen verdronken in mestpoel
4 april 1893
Bericht van de verdrinking in een mestpoel van de vierjarige dochter van landbouwer P. Steijns in de Limburgerstraat.
Noot: Het verdronken meisje was Maria Hubertina Catharina Steijns, geboren op 12 maart 1890. Zij was een dochter van Jan Pieter Steijns en Maria Hubertina Theunissen.
26 oktober 1894
"Een kind van den heer S. alhier (op 't Rooth!) viel in een poel en verdronk".
Noot: Lei Schreurs uit Margraten vertelde ons dat het hier de twintig maanden oude Joannes Hubertus Franciscus Speetjens betreft, een zoon van landbouwer Jan Speetjens en Maria Comelia Philomena Bemelmans. Het kind zou in een mestkuil, gevuld met mestwater afkomstig van de mesthoop, verdronken zijn.

 (wordt vervolgd)