Veldnamen
door Jo Purnot

In de Keerder Kroniek hebben wij al eerder aandacht besteed aan veldnamen. Ons onderzoek gaat nog steeds door, ook al hebben we alle oude registers al doorgeplozen. We willen ook graag weten waar die plekken/gebieden precies liggen en wat de betekenis van de veldnaam is. Dit laatste is vaak erg lastig; met onze conclusies moeten wij dus voorzichtig zijn.

De oorspronkelijke veldnaam is een dialectnaam
Veldnamen maken een ontwikkeling door vanaf het moment van naamgeving, vaak vele eeuwen terug, tot in de huidige tijd. De oorspronkelijke naam was natuurlijk een dialectnaam, omdat de naamgevers (de Keerdenaren) het Nederlands niet machtig waren. Trouwens, het Standaardnederlands bestond toen nog niet. Daarom is altijd de eerste vraag die wij ons stellen: Wat zaet d’n auwe Keerdenaer d’r tieënge? (Hoe noemt de oude Keerdenaar dit?).
Verder gaan we op zoek naar de oudste schriftelijke versie. Die vinden we niet op de kadasterkaarten, want de eerste kaart dateert pas uit 1842. Wij moeten veel eerdere documenten raadplegen, dus onderzoek doen in de oude archieven. Deze archieven bevinden zich in het Regionaal Historisch Centrum te Maastricht. De archieven van Cadier gaan terug tot begin 17de eeuw en die van Keer tot eind 15de eeuw. Daarbij moeten wij er rekening mee houden dat de veldnamen vaak genoteerd werden door niet-dialectsprekende ambtenaren. We hopen dan maar dat die ambtenaren de nieuwe Nederlandse naam zoveel mogelijk hebben laten lijken op de dialectklank.

Advies aan de gemeente: ‘t Meeldert
Enkele jaren geleden vroeg de gemeente aan onze Historische Kring advies over de naamgeving van een nieuwe straat aan de Bemelerweg. We hoefden daar niet zo lang over na te denken want in het boekje “150 jaar Cadier en Keer” (blz.77) schrijft Alouis (Wies) Lemmerling dat die streek ’t Meendert of ’t Meeldert heette. Ook in de oude archieven van de schepenbank Heer en Keer waren we de naam al geregeld tegengekomen.

Over de betekenis die Wies aan de naam ’t Meeldert gaf, hadden wij zo onze twijfels. Hij beweerde namelijk dat de naam verwees naar een plek waar men in vroegere eeuwen bij elkaar kwam om te vergaderen. Waar hij dit op baseerde was onduidelijk. In ieder geval leek ons dit onwaarschijnlijk, omdat zo een ‘gemeenplaats’ vaak in het centrum van het dorp lag. Zo is over Cadier bekend dat bij de, pas in 1931 gevelde, grote lindeboom (de auw Lìn) voor de kerk de inwoners op gezette tijden bijeenkwamen om hun zaken te bespreken.
Toen we nog wat dieper in de archieven van Keer doken, kwamen we de naam ’t Meeldert in verschillende versies tegen. Op ’t Meenroth (1774), op ’t Meldert (1768), op ’t Mieldert (1765) en op ’t Meenaert (1765). De oudste vermelding tot nu toe gevonden is Meenroth (1538).

De betekenis van ‘t Meeldert
Bij Meenroth komen wij ook een eind in de richting van de waarschijnlijke betekenis. Want plaats- en veldnamen die eindigen op rode, rade (dus ook ‘roth’) wijzen op het rooien van een bosgebied. Die ontginningen hebben in het algemeen tussen de 11de en 13de eeuw plaatsgevonden. Het eerste gedeelte meen… zou kunnen wijzen op gemeenschappelijk gebied. De naam Meenroth heeft zich in de loop der eeuwen gevormd tot ’t Meeldert. De oorspronkelijke betekenis zou dus kunnen zijn: een bosgebied dat ten behoeve van de inwoners van het oude Keer gerooid is.

Foto

Aanleg van ’t Meeldert, gezien vanaf de Bemelerweg (2006)

Ten slotte
Nog even terug naar het advies aan de gemeente. Met de kennis die wij nu hebben zou de naam ’t Meeldert de Nederlandse versie kunnen zijn van de dialectnaam ’t Mieëldert. Want in het Keerder dialect is de Nederlandse ee-klank vaak (niet altijd) ieë, zoals: meten – mieëte, geel – gieël, breken - brieëke. Het lijkt niet onwaarschijnlijk dat de vroegere Keerdenaren ook `t Mieëldert zeiden. Temeer omdat, zoals hierboven vermeld, de versie ’t Mieldert in documenten van 1765 voorkomt.
Dus bij nader inzien ware het misschien beter geweest de gemeente te adviseren de straat in het uitbreidingsplan ’t Mieëldert te noemen.