Oude gebruiken

Makkadam, makkadam, makkadam, dam, dam, dam, dam
De makkadam-marsj
door Jo Purnot

Oudere Keerdenaren kunnen vaak enthousiast vertellen over gebruiken en gebeurtenissen uit hun jeugd en over voorvallen die zij weer van hun ouders of grootouders hebben gehoord. Door die verhalen komen wij aan de weet hoe de dorpelingen met elkaar omgingen en welke band ze met elkaar hadden. Vooral bij de mannen speelt in die jeugdverhalen het uitgaansleven, voorzover daar tenminste sprake van was, een grote rol.

Vertier op de zondag
Tot een jaar of veertig / vijftig terug bezochten de Keerder jongemannen geregeld op de zondagen de kermissen en konzaere (weideconcerten) in onze nabuurdorpen. Het vervoermiddel was de fiets. De stad was voor de meeste jongemannen (over meisjes maar niet te praten) Sperrgebiet. Menige ouder zei zondags tijdens het middageten tegen de zoon des huizes: Es iech huur dat-ste in Mesjtreech bis gewaes, dan kuumpste de kommende wieëk zoondeg de brak (huis) neet òet.

Op zondagmiddag verzamelde de groep jongemannen zich op de afgesproken tijd en vaste plaats. Zo’n kompenèi-j Keerdenaren was een hechte groep. Mocht iemand door zijn gedrag of grote mond in de ‘problemen’ komen, dan kon hij rekenen op de steun van zijn kameraden. Dat was ook wel nodig, want er waren dorpen waar niet veel nodig was om ruzie te krijgen. U hebt al eens eerder in de Kroniek kunnen lezen dat, in het eerste gedeelte van de vorige eeuw, een keer de verkeerde kant op kijken genoeg kon zijn voor een stevige knokpartij. Vooral gesloten gemeenschappen als Suup (Sibbe), Tebannet (Banholt) en Oèsj (Oost) waren beruchte voorbeelden. De jongemannen van die dorpen waren er alert op dat de mannelijke bezoekers niet te amicaal met hun ‘eigen’ meisjes omgingen. Na de Tweede Wereldoorlog werd het allemaal iets beschaafder.

De fanfare als gangmaker
Ook als onze fanfare ergens op konzaer ging, trok een hele supportersschare mee, en dat gebeurde nogal eens. Alleen al in het jaar 1946 speelde de fanfare in Mheer, Limmel, Berg en Terblijt, Banholt, Eckelrade en Heugem. Ook kwam het geregeld voor dat het muziekgezelschap in België werd uitgenodigd. De aanleiding was vaak dat een Keerdenaar daar was gaan wonen. Voorbeelden zijn Gerard Lemmens (va Sjoke) die in Cheratte woonde of Pie Spronck (va Trees) die in Andler bij Sankt Vith een bestaan opbouwde.

Enkele fanfareleden staan gereed om aan ’t konzaer te beginnen.
Vanaf links: Gieljom Brouwers, Pie Gilissen (va Tossing), Pierre Beijers, Harie Coolen, Michael Spronck, Sjeng Bessems

De makkadam-marsj
Het was gebruikelijk dat zo’n kleur (groep) Keerdenaren zich buiten het dorp probeerde te onderscheiden van de andere aanwezige jongelui. Dat kon op verschillende wijzen; één manier was het opvoeren van de makkadam-marsj. De makkadam-marsj lijkt op de eendenpas waarbij men achter elkaar loopt en elkaar vasthoudt.
De naam makkadam-marsj kwam van het woord macadam, een soort wegbedekking, de voorloper van het asfalt. Omdat de mars op straat werd uitgevoerd, werd hij de makkadam-marsj genoemd. Dat was dan dolle pret en men trok veel bekijks. Extra aandacht krijgen was ook de bedoeling, zeker wanneer er vrouwelijk schoon onder de toeschouwers was.

Volgens Jean Janssen en Frans Mingels was de makkadam-marsj in Keer geïmporteerd door Pierre Wautlé, een neef van Lies Ackermans. Pierre woonde eind jaren veertig een paar jaar bij de molenaarsfamilie Ackermans in de Echtersjtraot (Limburgerstraat).

Op de foto hierboven makkadamme in Cheratte (B).
Van voor naar achter: Jo Beijers, Math Spronck (va Berpke), Mon Mourmans, Jean Heusschen (de Wiette),
Wiel Heusschen, Sjef Vaessen, Jo Mingels, Jean Heusschen (va de Köster),
twee Belgische supporters en Hub Spronck

Om te voorkomen dat dit gebruik in de vergetelheid raakt, hebben Jean en Frans nog eens uitgelegd hoe de makkadam-marsj in zijn werk gaat.
De deelnemers gaan achter elkaar staan met de handen op de schouders van de deelnemer voor hen (bij voorkeur één voet op de stoeprand en de andere op straat). Men begint met het linkerbeen, daarna het rechterbeen. Bij de eerste drie keren naar voren zetten van het linkerbeen roept men uit: makkadam, bij de vierde tot en met de zevende keer gewoon dam. Dus makkadam, makkadam, makkadam, dam, dam, dam, dam. Daarna wordt eerst links en dan rechts naar buiten gezwenkt en roept men hoempa, hoempa. Vervolgens weer van voor af aan. Oefening baart kunst!

Misschien iets voor de Jonkheid om tijdens het jaarlijks denplanten de makkadam-marsj te herintroduceren. Oudere Keerdenaren hebben toegezegd de makkadam-marsj te demonstreren.

================================================================================================

Twee kinderijmpjes

Riengele, riengele roeze
Soeker in de doeze
Soeker in de tasse
Muerge goeën v’r wasse
Uëvermuerge sjäöpke sjlachte
Riengele, riengele, bèh…
(Een kring vormen en dan rondlopen, bij het woord bèh op de hurken gaan zitten)

Laank en sjmaal
Dat sjêt zoe kaal
Kort en diek
Ès oongesjiek
Miedelmaot
Dat seert de sjtraot