vertiller en sjrijver
Door Mon Mourmans en Hanneke Butink-Tillie
Binne de Historische Kring is ‘ne wêrrekgroep actief dae lùi-j ôndervreug uëver ’t vreugere dörrepslieëve. ‘Ne van de ieërsjte sjlachoffers waor Aloijs (Wies) Lemmerling. Aloijs woênt al hiel väöl jaore in Vallekêberreg, toch zien v’r ‘m altiêd es Keerdenaer bliêve bekiêke. Hieë is in òs sjtrieëk ‘ne van de groêtste deskundige op ’t gebied van heemkunde. Groête bekindhêid kraog ‘r es opriechter van ’t heemparrek Sjloensheim beej kesjtiêl Schaloen in Aad-Vallekebêrreg. Oûch is hieë de sjrijver van de bekinde tiên-dèilige serie “Oet vreuger jaore” en haet’r mètgesjrieëve aan ’t sjtandaard-wêrrek “Ontdek het Mergelland”. Legio zien z’n lieëzinge en artikele in tiedsjriefte. Noow nog versjíjne regelmaotig in “De Natuurgids” artikele van zijn hând.
Aloijs Lemmerling tijdens een lezing voor de Historische Kring
Aloijs woeërd in 1919 geboeëre in Keer, op de boerderíj sjùins tieëngenuëver de kírrek. Z’n moder waor ’n Promersje en kaom oêt Klèin-Wêlsde. Ze gong op zieëve jaorige laeftiêd beej de begiêne in de Keerderbêrreg nao de liêgersjoêl en liêrde dao de Frânse sjpräök. Vâder Lemmerling waor gebuërtig va Mêrregraote. Ze troùwde in 1906 en gónge woêne in Klèin-Wêlsde. Later trokke ze nao Keer en woênde in de iêder geneumde boerderij op de Väörsjtraot nr. 57, oê tot dan Wöllem Bêssems en Catharina Sjluusmans hoùwe gewoênd. Dat waor e koppel zoônder keênder. Hún begínlèttersj kínste nog altiêd boeëve de väörduur zien sjtoeën. Hoûpelik wuërde ze noêts weggehaold.
Vâder Lemmerling kaom oêt ’n femîlie van sjmêi-j. Zellef waor ‘r noêts sjmieëd gewaes, meh liêrde vuur zaalmieëker en houw ’n iêzer-weenkelke.Dao verkoch ‘r iêzerwaar déi me op de boerderíj en vuur de pieërd nûdig hoùw. Z’n waar kraog ‘r oêt Aoke. Oêt hunne trouw woeërte 14 keênder geboeëre, oê van twie joonk kaome te stêrreve. Oûch kaom oêt dit gezin ‘ne preesterzoën, Huub. Es klèine jong moes Huubke wâl ins de körref met koffie en boeëterhamme nao ’t lând, vlak beej Bakkerbösj, bringe. Es ‘r dan ’t klökske hoeërt van de kapel, dach ‘r: ”Dao zoùw iech later oûch wâl wèlle zien”. Dat waor z’n roping, ‘r woolt miesjonaris wuërde. Meh op Bakkerbösj hoùwe ze ieërsj get ândersj met ‘m vuur. Dat betrof de sjtudente-opléiding, ‘r woeërt liëraar. Huub woolt toch kòs wat kòs nao de miesie en nao verloûp van tiêd kraog ‘r z’ne zeên.
In òs strieëk zien väöl kluûstersj. Väöl van òs wèite ziech, de lange rij-je wândelende “sjtudênte” va Bakkerbösj en de maedsjes van ’t kloêster oêt de Keerderbêrreg nog vuur de gêis te hoeële.
Uëver de nateur in Keer zaet Aloijs dat ‘r dao zoewâl es keênd es later va genoeëte haet. Edere zoôndigmörrege waor ‘r al vreug op wieëg en kaom pas tieënge de noon truuk met, wei hieë ’t neumde: “miêne wósj”. Zuëmere, verzamele, opsjriêve en besjtudere waor z’n groête gedrieëvehèid en behiêrsjde z’n gâns lieëve.
Es m’n ‘m vreug nao lùi-j oêt Keer, déi ‘m nog good beej-steunt welt ‘r d’r wâl eenkele neume. Zo wei Henseke d’n oeëveboùwer. Hieë makde oeëves neet mie oêt lêim, meh op ’n modern meneer, met betontegels en iêzere sjtave. Wéi-jer koes ‘r ziech noch de sjmêi-j Sander en Sjeng van der Hùin good vuur de gêis hoeële. Hiel vreug in de mörrege hoeërt me de sjlaeg op de sjmiedsblok al doêr ’t dörrep sjalle. Dan hoùwste nog Wöllemke de sjmieëd. Es dae de kírrek in kaom, úmmer good verzörreg, dan kieëk me dao es keênd met ontzag tieënge op.
Wéi ‘r 16 jaor waor woeërt Aloijs lied van de fanfaar. Joep van de Gard kraog ’t vieërdig úm, es besjtuursjlied van Sint Blasius ‘ne èige kios te bezörrege, get bezeundersj in dein tiêd (rond 1935). De kios waor gemak beej Tuur va Bâltsje (Arthur Schreurs).
Aloijs kint met väöl plezeer uëver allerléi dinger va Keer vertille. Uëver de linne, de pötte, de pole, de aw-kírrek, de Meussenhoeëf met z’n pieërd en knechs, sjiêper Bèrke Kicken en zoe wéi-jer. Daomèt laot v’r ‘m gieën nog ‘ns ‘ne ândere kier in de Kroniek aon ’t woeërd.