Vieringen en herdenkingen

door Jo Purnot

Op zondagmorgen 7 mei 2006 werd, ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van de Vereniging tot Natuurbehoud (VTN), door pastoor Jacques Smeele een wegkruis ingezegend. Het was zijn eerste publieke optreden in zijn nieuwe parochie. Al vele jaren hing op de plek, onder Hoereberg (Orenberg), een houten kruis tegen een canadas. Toen de boom vorig jaar door de gemeente werd geveld, is besloten er een nieuw wegkruis te plaatsen.

Het wegkruis wordt geplaatst.
Vlnr. Theo Hogenboom, Jo Purnot, Frans Mingels. Op de knieën Jean Hornesch en Hub Lemmens

 

Ieder wegkruis heeft zijn eigen verhaal
Weg- en veldkruisen hebben zich door de eeuwen heen een plaats verworven in het Limburgs landschap. Ze behoren in het Zuiden bij het straatmeubilair en maken deel uit van ons cultureel erfgoed. Overal komen we ze tegen. In opdracht van de provincie brengt Monumentenwacht Limburg momenteel alle wegkruisen en kapellen in kaart.
Wegkruisen vertellen ons iets over de volksdevotie van de Limburgers en van hun voorouders. In een provincie die tot een halve eeuw geleden overwegend katholiek was, was het vanzelfsprekend dat er ook buiten de kerk, in de openbare ruimten en langs straten en veldwegen religieuze objecten, zoals kruisen en kapellen stonden.
Die wegkruisen staan of hangen niet zomaar op een willekeurige plaats. Vaak is hun aanwezigheid verbonden met een blijde of droeve gebeurtenis. In ons dorp zijn daar verschillende voorbeelden van te geven. Zo is het kleine gietijzeren kruisje dat in de bocht van de Hoereberg staat, op korte afstand van het nieuwe kruis, daar geplaatst als herinnering aan een dodelijk ongeluk, een aantal jaren geleden. Eigenlijk kunnen we rustig stellen: eker kruus haet z’n eige verhaol (elk kruis heeft zijn eigen verhaal). Wie meer wil weten over de wegkruisen van Keer: lees het artikel in de Keerder Kroniek jrg. 1 pag. 165 – 174.

Een plek met historie
Als u de Eckelraderweg afloopt, komt u onderaan de Hoereberg bij een kruispunt. De veldweg links leidt via de Gröb naar Wojskop (Wolfskop), richting Blankenberg en de veldweg rechts door de Daor (Dort) naar Gronsveld. Deze laatste weg heet daarom de Daorwiëeg. Hier in de buurt van de bosrand liep door de eeuwen heen de grens tussen het graafschap Gronsveld en de heerlijkheid Cadier.
Volgens Caumartin, een landschapsbeschrijver eind 19de eeuw, werd bij het uitgraven van fundamenten van een oude schuur, op de plek waar nu het wegkruis geplaatst is, een urn gevonden, gevuld met as en verbrande beenderen. Is het toevallig dat op dit kruispunt menselijke resten werden ontdekt? Hebben wij hier te maken met een oud gebruik van onze voorouders, die immers, evenals de Romeinen, hun doden vaak langs wegen en vooral op kruispunten begroeven? Vragen waarop we nu moeilijk nog een antwoord kunnen geven, vooral ook omdat Caumartin tegenwoordig niet als een erg serieuze geschiedschrijver wordt gezien.

Een boomkruis met een speciale tekst
Voorzover we nu nog kunnen nagaan werd hier dertig/veertig jaar geleden een houten boomkruis gehangen door de Gronsveldenaar Charles Jaspars. Het kruis voerde de spreuk: Dae uuch leef haet mie es iech, hauw dae gerös mie leef es miech (vrij vertaald: degene die meer van u houdt dan ik, hou daar ook gerust meer van dan van mij). Het kruis werd een jaar of twintig geleden van de boom getrokken en vernield door iemand uit een naburig dorp die psychische problemen had.
Mathieu Spronck (va Sjiel) zorgde ervoor dat er een nieuw boomkruis kwam. Ook de tekst plaatste hij weer terug. Deze situatie heeft bestaan totdat de boom gekapt werd.

Het oorspronkelijke kruis opgehangen door Charles Jaspars

Het nieuwe kruis
Het in het voorjaar geplaatste, gietijzeren kruis is eigenlijk een oud kruis, dat kortgeleden door de zorg van enkele leden van de VTN (Vereniging Tot Natuurbehoud) is gerestaureerd. Onder in de schacht is in een nis een Mariafiguur, staande op wolken, gegoten. In het centrum van het kruis is in een stralenbundel de figuur van God de Vader verwerkt en in de zij- en bovenbalken engelenkopjes. Het bijzondere is dat zich aan de achterzijde een driehoek bevindt met het Oog Gods, omgeven door een ring van wolken.

De inzegening door pastoor Jacques Smeele, geassisteerd door Jo Decker.
Verder vlnr: Maria Lemlyn-Vaassens, Jan Segerink, mevr. Meijers, Tilla Mingels- Mulleneers, Theo Hogenboom, Sjeuf Felder en Wiel Roosen.

Ten slotte
Het kruis is afkomstig uit de kloostertuin van de zusters in de Keerderberg, waar het enkele tientallen jaren een plek heeft gehad. Daarvoor heeft het in de buurt van Eijsden gestaan. Dit type wegkruis wordt bijna uitsluitend in Zuid-Limburg als weg- en als grafkruis aangetroffen. Waarschijnlijk heeft ook dit wegkruis als grafkruis dienst gedaan. We kunnen dus met recht zeggen dat het kruis al een “heel leven” achter de rug heeft.