door Lei Haesen
De volkstelling van 31 mei 1947 laat zien, dat het aantal verschillende familienamen in Limburg met toen ruim 684.000 inwoners liefst 34.232 bedroeg. De naam Jansen was met afstand de meest voorkomende geslachtsnaam (12.658). De top tien van Limburgse namen bestond uit:
| Janssen (12 658) | Hermans (3 181) |
| Smeets (6 169) | Hendriks (2 958) |
| Peeters (4 257) | Willems (2 921) |
| Peters (3 840) | Beckers (2 449) |
| Jacobs 3 600) | Houben (2 371) |
Van de andere kant kwamen niet zelden bepaalde kleine geslachten in slechts één of enkele plaatsen voor of waren daar veruit het meest vertegenwoordigd. Ook in Cadier en Keer, met toen 1329 inwoners, woonden families die typisch Keers waren en vaak nog zijn. Koploper in 1947 was de familie Spronck met 61 vertegenwoordigers. Ná Maastricht (76) betekende dat een tweede plaats op de Limburgse ranglijst. Daarbij dient er rekening mee gehouden te worden, dat de voorouders van veel Maastrichtse naamdragers Spronck in ons dorp waren geboren. En dat geldt natuurlijk niet alleen voor deze familie.
Tweede plaatsen waren er eveneens voor de geslachten Bessems (58x) en Heusschen (40x). In geen enkele plaats in Limburg woonden zelfs meer naamdragers van bijvoorbeeld de geslachten Hornesch (17 van de totaal 41), Pirnaij (17 van de 44), Schevers (12 van de 28) en Lemmerling (10 van de 25). Ook Honthem had een koploper. Van de 54 Limburgers met de naam Van Proemeren woonde er liefst 31 in Honthem/Gronsveld. Een andere eerste plaats was er voor Oostenbach (8 van de 17).
De top tien van de meest voorkomende namen in ons dorp in 1947 was:
| Spronck 61 | Vliegen 28 |
| Bessems 58 | Gilissen 26 |
| Heusschen 40 | Lemmens 26 |
| Brouwers 37 | Mourmans 21 |
| Daemen 32 | Mingels 21 |
In Limburg waren liefst acht van de tien namen afgeleid van een voornaam. De twee anderen (Smeets en Beckers) van een beroepsnaam. In onze plaats zien wij een mix van oorspronkelijke beroepsnamen (Bessems, Mourmans, Mingels en Schreurs), voornamen (Daemen, Gilissen, Heusschen en Lemmens) en herkomstnamen (Spronck en Vliegen).
Op ieder verenigingsfoto of andere groepsfoto treffen wij vertegenwoordigers aan van typisch Keerder geslachten, zoals ook op deze opname uit omstreeks 1960.
Geknield van links naar rechts: Marleen Schutz, Mia Bessems en Lea Haessen.
Staand van links naar rechts: Astrid Vaessen, Kitty Bessems, Marleen Boumans, Lucie Boumans, Yvonne Kessels, Gerda Heusschen, José Spronck en Elly Pirnay.
Ongeveer de helft van alle Keerder familienamen is afgeleid van een voornaam. In de voorafgaande twaalf afleveringen zijn reeds een 120-tal families onder de loep genomen, waarvan bijna de helft eveneens oorspronkelijke vadersnamen zijn. Nog nauwelijks aan bod gekomen zijn de geslachtsnamen die uit een bijnaam ontstaan zijn (zie Kroniek, jrg.4, pag. 158-161). Vaak moeten wij het antwoord schuldig blijven op de vraag, waarom de verre voorouder deze naam gekregen heeft. In 1908 trouwde hier tuinier Jan Willem Hubert Nadenoen met Maria Elisabeth Bisscheroux . Nadenoen, dialect voor ‘na de middag’, is misschien gegeven aan iemand die ’s morgens niet op gang kwam en eerst na het middageten actief werd. En hoe kwam de voorvader van Petrus aen den Dusch uit Honthem, in 1685 in Gronsveld gehuwd met Lucia Heijlants, aan zijn naam? Aen den dusch is in het dialect voor ‘aan tafel gaan’. Mogelijk werd hij met deze bijnaam ‘ vereerd ’, omdat hij vaak honger had en regelmatig etend aan tafel te zien was.
In deze aflevering komt er nog een aantal aan bod, waarbij wij willen opmerken dat de oorspronkelijke zin en betekenis van bijnamen reeds lang achterhaald zijn. Een nakomeling bijvoorbeeld van Crombeek of Crompvoets heeft nooit een handicap gehad.
Caelen, Kaelen
Nadat in 1717 Joannes Calen van het Gasthuis huwde met Elisabeth Coumans van
Honthem, werden zijn kinderen in het doopregister van Cadier ingeschreven als Coelen,
Koelen, Kolen en Coolen en Caelen. De verschillende spellingvarianten van deze naam
kunnen ook duiden op een vadersnaam: Kal of Kol, koosnamen voor Karel en Nicolaes.
Crommen
Verschillende naamdragers woonden in de zeventiende eeuw in onze parochie. De eerste
was Henricus Crommen uit Heerlen, die hier in 1634 huwde met Anna Perboms
(Peerbooms).
Een niet meer gebruikt dialectwoord voor klaproos is kockelkorn. Waarschijnlijk werd deze
bijnaam gegeven aan een roodharige.
Reinier Kockelkorn (1786-1831), geboren te Bemelen, woonde met echtgenote Joanna
Lahaije en kinderen in St. Antoniusbank. Naast drie dood ter wereld gekomen kinderen
overleden nog twee zoontjes van dit echtpaar.
Roijen (rood)
Een nog jonge tak in onze plaats is het geslacht Roijen, afkomstig uit Banholt-Mheer. Sjeuf
Roijen (1912-1993), gehuwd met Jeanne van de Berg, en Hubertus Jozef Johannes Roijen
(1909-1967), gehuwd met Tien Brouwers, zijn bij de ouderen nog bekend.
Van links naar rechts; Tien Roijen-Brouwers (moeder van de bruid), Sjeng Roijen (vader van de bruid), Mai Brouwers-Schreurs, Jean Bessems en Lieske Roijen.
Magermans
Rond 1650 vestigde Egidius Magermans zich in Honthem. Hij was gehuwd met Maria
Lousbergh alias Willems. Ook Egidius had een aliasnaam. Drie van zijn kinderen werden in
het doopregister ingeschreven met de familienaam Nibelen. Een verklaring van deze laatste
naam is ons niet bekend. Nakomelingen woonden tot ver in de negentiende eeuw in onze
parochie.
Aan familieverhoudingen, verwantschappen of andere bloedbetrekkingen herinneren namen
als Broers. De Oude, De Jonge en Jongen, Oomen en Ooms, Neefs en Neven.
Petrus Joannes Ludovicus Soons (1861-1950) was tussen 1890 en 1894 kapelaan in
Cadier en Keer. Later was hij zeventien jaar pastoor te Eckelrade. Zijn nicht en huishoudster
Rosalia Soons overleed hier in 1890.
Spits
Leonardus Spits, zoon van Joannes Spits en Margaretha Frambach, werd in 1734 te Sint
Geertruid geboren. Hij huwde met de Keerse Maria Elisabeth Lemmens. Na de geboorte
van hun eerste kind kwam het gezin in Keer wonen. Leonardus was de eerste naamdrager
in ons dorp. Zijn zoon Matheus Spits (1767-1847) werd hier kapelaan en later pastoor.
Nog een geslachtsnaam die ontleend is aan een familiebetrekking is Swagers. In het
midden van de zeventiende eeuw treffen wij in het doopregister de eerste leden van dit
geslacht aan. Het waren kinderen van Baltasar Swagers, in 1646 gehuwd met Joanna
Peusen van Terblijt.
Vlecken (lichaamsvlek?)
De familie Vlecken was voornamelijk gesetteld in Bemelen. In de kerkregisters van Cadier
komen wij deze geslachtsnaam voor het eerst in het midden van de zeventiende eeuw
tegen. Het zijn Helgerus Vlecken, gehuwd met Catharina Frissen, en zijn nakomelingen.
Het eerste kind van Leonardus Johannes Hubertus Vroemen en Maria Anna Hubertina
Weijenberg uit Sint Antoniusbank werd hier ingeschreven als Vroomen, de overigen in
Bemelen als Vroemen. Bekender bij oud-Keerdenaren is hun zoon Jan Jozef Hubertus
Vroemen (1890-1974), gehuwd met Maria Hubertina Aleida Spronck (1905-1968).
Weusten (dialect weust = reusachtig)
De eerste Weusten in Cadier en Keer kwam uit Margraten. Het was radenmaker Petrus,
gehuwd met Anna Maria Wetzels. Ruim tien jaar later volgde zijn broer Cornelius het
voorbeeld. Cornelius Weusten, eveneens wagenmaker/radenmaker, huwde in 1858 hier met
Maria Catharina Brenenraad. Via zoon Wilhelmus Hubertus Weusten, getrouwd met Helena
Maria Hubertina Wetzels, en diens zoon Sjeng Weusten, gehuwd met Sophie Drummen,
wordt deze tak voortgezet.
Hubertus Cornelius Weusten (1907-1978), getrouwd met Jeannette Herben, was eveneens
geboortig van Margraten.
Marie Weusten (1890-1965) was geboortig van St Geertruid en woonde na haar huwelijk met Petrus Mathias Hubertus van Proemeren te Honthem.
(wordt vervolgd)