Ook namen hebben wortels…
door Lei Haesen
In de vorige aflevering van onze Kroniek zijn we begonnen met de verklaring van familienamen uit een voornaam. Dit artikel is hier een vervolg op. Hoewel we voor onze streken kunnen zeggen dat in de zestiende eeuw de meeste familienamen al “vast” waren - voor een groot aantal geldt dit zelfs nog beduidend vroeger – is waakzaamheid geboden. In de kerkregisters van Cadier uit de zeventiende eeuw vinden we nog voldoende sporen van de veranderlijkheid van namen. Daarom blijft het oppassen voor onderzoekers van een familiegeschiedenis. Het is niet voldoende de registers vluchtig door te lezen of slechts de indexen te raadplegen. Een viertal voorbeelden ter verduidelijking:
1. Lemmen Willems en Lemmen Herben blijken dezelfde personen te zijn en diens kinderen vinden we in het doopregister deels ingeschreven met de familienaam Willems en deels met naam Herben.
2. De nakomelingen van Ruth van der Linden heten ene keer Rutten en een andere keer Van der Linden. De pastoor schreef soms beide namen op: Willems alias Herben en Rutten alias Van der Linden.
Een voorbeeld van “aliasnamen” in het doopregister van Cadier. Als getuigen treden op: Lemmen Rutten alias Van der Linden en Meij Heijnen echtgenote van Heijn Peters alias Raemekers.
3. Wie op zoek gaat naar de kinderen van Michael Claessen en Helena Bollen zal in het doopregister zes nakomelingen onder de geslachtsnaam Claessen vinden maar niet zoon Nicolaes. Vader Michael werd vermoedelijk door iedereen Geel genoemd en de zoon werd in 1670 met de familienaam Geelen ingeschreven.
4. Hoe de roepnaam van de grootvader de geslachtsnaam van twee kleinkinderen kan worden, zien we in dit laatste voorbeeld. Hubertus en zijn broer Michael Lenarts, respectievelijk in Cadier gedoopt in 1665 en 1667, blijken kinderen te zijn van Hubertus (Houb) Houben en Anna Creusen. Vader Houb was een zoon van Leonardus (Lenard) Houben. Hij zal in het dorp ongetwijfeld Houb va Lenard genoemd zijn. Vandaar dat twee van zijn kinderen ingeschreven werden met de familienaam Lenarts. De geslachtsnaam werd doorgaans alleen gebruikt in officiële stukken en minder vaak in de dagelijkse spreektaal.
We ontleden hieronder opnieuw een aantal Keerder familienamen op hun naamsverklaring en de herkomst van de eerste of oudste Keerder naamdrager.
| voornaam | roepnaam | familienaam |
| Adamus (=aardman, mens uit aarde) | Daem | Daemen |
De meeste huidige naamdragers in onze plaats zijn nakomelingen van de in Canne (België) geboren Paulus Daemen (1750-1835), gehuwd met Johanna Henrar. Met de in Canne en Riempst geboren kinderen, twee jongens en drie meisjes, vestigde het echtpaar zich rond 1820 in ons dorp. Via de zoons Martinus, gehuwd met Catharina Wintjens uit Honthem en Andries, getrouwd met Anna Maria Beckers, breidde deze tak zich in onze parochie enorm uit.
“Daemen is de naam”
De familie Daemen-Huijnen bij gelegenheid van het veertigjarig huwelijk van vader Pierre en moeder Tina in 1965. De foto is gemaakt bij hun woning in de Kerkstraat (nu nummer 65).
Zittend van links naar rechts: Jes, vader Pierre Daemen, moeder Tina Huijnen en Lisa.
Staand van links naar rechts: Bèr, Sander, Sjeng, Pierre en Sef.
| voornaam | roepnaam | familienaam |
| Theodoricus (= machtig onder het volk) | Dirk of Thierry (Waals) | Dirix, Dierix T(h)ijri |
Nadat de uit het Walenland afkomstige broers Goswinus en Henricus Tijri zich in het midden van de zeventiende eeuw via Margraten en Honthem gevestigd hadden, kregen hun nakomelingen op de duur de familienaam Di(e)rix. De van oorsprong Franstalige voornaam Thierry werd verhollandst tot Dirk!
| voornaam | roepnaam | familienaam |
| Berthold (= de schitternde heerser) | Dol | Dols |
Petrus Mathijs Dols, geboren in Beek, ging na zijn huwelijk in 1863 met Anna Barbara Brenenrad in Honthem wonen, de geboorteplaats van zijn echtgenote. Acht kinderen zouden uit dit huwelijk in honthem geboren worden.
| voornaam | roepnaam | familienaam |
| Eberhard(= sterk als een ever) | Everaerts |
De eerste naamdrager van de Keerder tak van deze familie was de in 1731 in Sint Pieter
geboren Joannes Everaerts. Na zijn huwelijk in 1757 met de in Cadier gedoopte Anna
Maria Honé vestigde hij zich in Keer. Hun oudste zoon Wilhelmus was broeder in de orde
der Predikheren. Een kleinzoon, Joannes Everaerts in huwelijk met Maria Cornelia
Sluijsmans, was raadslid (1843-1851) en wethouder (1851-1870) van Cadier en Keer.
| voornaam | roepnaam | familienaam |
| Michael (=wie is als God) | Geel, Giel | Ge(e)len,Gielen |
De stamvader van de Keerder tak van de familie Geelen was Wilhelmus Geelen. Hij was
geboren in Margraten en huwde in 1729 met Elisabeth de Bie. Na zijn huwelijk ging dit
echtpaar in Keer wonen. Via zoon Aegidius, gehuwd met Catharina van der Linden,
wonen nog afstammelingen in Keer.
| voornaam | roepnaam | familienaam |
| Eugenius (=de vrome,godvruchtige) | Eus | Eussen en mogelijk Eggen |
De naam Eggen kwam in Honthem vooral voor als Heggen. Opnieuw een voorbeeld van
naamsverandering! De naam Heggen kan ook duiden op een Germaanse oorsprong van
de naam: hag,heg (omheinde ruimte). Stamvader van de tak in Honthem was de in
Margraten geboren Joannes Eggen (1781-1847), gehuwd met Maria Elisabeth Blom
(1779-1845).
| voornaam | roepnaam | familienaam |
| Franciscus (=vrije man) | Frans of Vrenck, Franck | Frans(s)en, F(V)ran(c)ken |
De namen Francken en Vrancken kwamen veel voor in de zeventiende en eerste helft
van de achttiende eeuw. In mannelijke lijn is deze familie nu hier uitgestorven.
| voornaam | roepnaam | familienaam |
| Egidius (=beschermer,schildhouder) | G(i)elis, Gilles | Gilissen |
Johannes Joseph Gilissen, geboren in Bemelen en overleden op ’t Rooth, huwde in 1856
met de Keerse Helena van der Linden. Het oudste kind, Tossanus Hubertus, zou twee
keer huwen en in Keer voor een talrijk nageslacht zorgen. Klik hier voor meer informatie.
| voornaam | roepnaam | familienaam |
| Godefridus(=beschermer van God) | Geurt en Frits | Geurts en Frissen |
Uit de doopnamen Fredericus en Godefridus ontstond de roepnaam Frits en de
familienaam Frissen. In Cadier en Keer is de oudste schrijfwijze van deze naam echter
Vrusch en Vrusschen, een verbastering van Frosch, het Duitse woord voor kikker,
mogelijk een bijnaam van de eerste naamdrager of een vernoeming naar een huisteken
(uithangbord met daarop de afbeelding van een kikker).
| voornaam | roepnaam | familienaam |
| Goswinus (=Godsvriend) | Go(e)s | Goessens |
Verschillende uit Gronsveld afkomstige naamdragers Goessens hebben vanaf eind achttiende
eeuw tot op heden hier gewoond. Velen zullen zich nog de in 1976 overleden veekoopman
en caféhouder Vic Goessens herinneren. Bèr Goessens echter, gehuwd met Maria Pirnaij,
was een zoon van Johannes Hubertus Goessens en deze laatste was niet in Gronsveld
maar in Reijmerstok geboren.
