door Wiel Becker

 

 

 

Luchtopname van het huis in de Peen op ’t Rooth. Voor de woning is nog een processieboog te zien (voorjaar 1952).

 

Door de afgravingen (mergelwinning) op ’t Rooth is de Peen van de kaart verdwenen. Waar lag de Peen precies? Gaat men via de Keunestraat en de Roezekojle naar ’t Rooth en heeft men de helling achter zich, dan ligt aan de rechterkant de weg naar Klein Welsden. Tegenover deze weg is aan de linkerzijde nog een kleine inham waar een wegkruis staat. Deze inham was het begin van de Pinweg, in de volksmond de Peen genoemd. In de Peen stond slechts één woning met stallen, een kleine boerderij. Niet bekend is wanneer dit huis gebouwd werd, wel dat deze woning na 1906 door het gezin van Willem Neederlants en echtgenote Maria Hornesch bewoond werd. Hun eerste kind Frans (zie jaargang 2, nummer 1) werd in 1906 in Klein Welsden geboren. In de akten van geboorte van de overige kinderen werd door de ambtenaar van de Burgerlijke Stand van Margraten geen nadere aanduiding van de buurtschap gegeven.

 

 

Het gezin Neederlants-Hornesch:

Wilhelmus Neederlants, zoon van Winandus en Gertrudis Olzheim, geboren op 23 september 1872 Margraten en overleden 13 mei 1945 Maastricht (ziekenhuis), trouwde op 26 januari 1905 in Margraten (kerkelijk ruim een week later in Cadier en Keer ) met Maria Catharina Hubertina Hornesch, dochter van Joseph en Maria Agnes Thomma, geboren op 12 december 1872 in Honthem en op ’t Rooth overleden op 7 februari 1937.

Kinderen (in de gemeente Margraten geboren): 

1. Johannes Franciscus (Frans), geboren 09.07.1906, overleden 15.12.1978 Maastricht  

    (ziekenhuis), ongehuwd.

2. Maria, geboren 28.09.1908, overleden 27.01.1974 Maastricht, trouwde Johannes

    Josephus Herben.

3. Maria Helena (Leen), geboren 19.01.1910 en overleden 13.06.1982 Cadier en Keer,

    trouwde Jozef Joannes (Sjeng) Heusschen.

4. Hubertus Anthonius (Teun), geboren 24.01.1912 en overleden 18.03.1977 Maastricht

    (ziekenhuis), trouwde Maria Agnes Herben.

 

Na het overlijden van vader Willem verhuisde zoon Teun met zijn gezin van de Rijksweg in Cadier en Keer naar het ouderlijk huis Pinweg 30 op ’t Rooth. Ook de ongehuwde zoon Frans verbleef daar. Teun verbouwde in 1952 het te klein geworden woonhuis.

 

 

 

Teun Neederlants op weg naar Klein Welsden (opname rond 1924)

 

De Pinweg was via een voetpad door een weiland verbonden met de nu ook verdwenen Rootherweg, ook Schoorweg (’t Sjoêr) genoemd. Wanneer de processie uit Keer naar ’t Rooth trok – in 1948 kwam ’t Rooth bij de parochie Cadier en Keer – liep één van de routen via ’t Sjoêr en het genoemd voetpad naar de Peen. Voor de familie Neederlants was dit de aanleiding het huis te witten, de processieboog te plaatsen en de bakstenen van het briekkepâd met mestwater te behandelen om zo de rode kleur van de stenen op te halen. De processie trok in het begin namelijk tussen het woonhuis en de stallen door over het bakstenen pad.

 

 

 

In de jaren vijftig had een toerist veel interesse voor het idyllisch gelegen huis. Hij maakte een schilderijtje en verkocht het aan Teuns echtgenote Agnes Herben voor tien eieren.

 

Toen het duidelijk werd dat door de mergelwinning het huis zou moeten verdwijnen, bouwde Teun in de Limburgerstraat (nu nummer 153) in Keer een nieuwe woning. In 1959 betrok hij met zijn gezin het nieuwe onderkomen. In het huis in De Peen gingen tot de afbraak in 1965 Math Dupuits en Iet van de Berg wonen.

 

Naam

Waar komt de naam de Peen vandaan? Navraag bij oudere Keerdenaren leverde geen antwoord op. Middelnederlandse woordenboeken geven aan het woordje peen de betekenis van mand of korf. Hoewel veldnamen ons vaker iets vertellen over de vorm van het landschap (bijvoorbeeld de Wan en de Mândelkoijl), is een dergelijke verklaring hier vermoedelijk niet van toepassing. Een mogelijke verklaring kan gezocht worden in het dialectwoord peen (pin). Het adres van de familie Neederlants was immers Pinweg 30. Ook in de archieven van de Schepenbank Margraten komen we het woord in een tweetal processen over vechtpartijen tegen. Het eerste handgemeen vond plaats op 21 december 1715. In het verslag wordt gesproken over het huis “Den Pin”.

 

 

 

Fragment kadasterkaart van de Peen en directe omgeving. De ligging van de woning is met zwart hokje aangegeven.

 

In het verslag van de tweede vechtpartij in 1721 wordt gewag gemaakt van “den Herberg Den Pin”. De naam wordt dus met zekerheid al bijna 300 jaar gebruikt. Bekijken we nu het fragment van de oudste kadasterkaart (opmetingen 1828, tot stand gekomen omstreeks 1840) waarop De Peen en directe omgeving staan weergegeven, dan zien we dat de Pinweg en de Schoorweg in een punt bij elkaar komen, ongeveer op de plaats waar nu de ingang van de Ankersmitgroeve is. Met niet al te veel fantasie zien we dat het gebied de vorm van een peen (pin) heeft.

 

Veldkruis

Tenslotte gaan wij nog even terug naar het veldkruis bij de inham waar vroeger de Pinweg begon. Het kruis werd in 1940 door de bewoners van ’t Rooth geplaatst ter herinnering aan het vertrek van pater J.Coolen naar de missie. Op de gedenkplaat aan de voet van het kruis staat: Ter herinnering aan het vertrek van eerw. Pater J.Coolen 1/5/’40  Door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog is pater Coolen echter niet kunnen vertrekken!

 

 

 

Bron: Landen van Overmaas, inv.nr 9207

Met dank aan Lei Schreurs (d’r Leèj va Merregraote)